گزارش تحلیلی؛ شدت گرفتن جنگ نیابتی در لیبی، عربستان و تركیه در میدان نبرد

به گزارش بهمن بررسی تحولات میدانی در لیبی نشان داده است كه جنگ نیابتی میان تركیه و عربستان در این كشور وارد فاز جدیدی شده است.
خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل – فاطمه صالحی: درگیری ها در لیبی كه دیگر تنها یك درگیری داخلی در این كشور میان شبه نظامیان ارتش ملی به فرماندهی خلیفه حفتر و دولت وفاق ملی به ریاست فایز السراج به شمار نمی رود وارد فاز جدیدی شده است به طوریكه بررسی تحولات در این كشور نشان داده است جنگ در لیبی بیشتر از آنكه یك درگیری داخلی بر سر قدرت باشد یك جنگ نیابتی میان عربستان و امارات از یك سو و تركیه و قطر از جانب دیگر به حساب می آید. مقامات نظامی ارتش ملی لیبی پیش تر تركیه و قطر را تهدید كرده بودند اما اخیرا این تهدیدات شدت بیشتری گرفته است به طوریكه سخنگوی ارتش ملی لیبی كه از حمایت عربستان و امارات برخوردار است، صبح شنبه اظهار داشت كه دستور حمله به كشتی های تركیه ای در آب های سرزمینی لیبی صادر گردیده است. احمد المسماری خاطرنشان كرد كه دستور بازداشت اتباع تركیه ای در لیبی هم داده شده است. وی با ادعای اینكه خاك لیبی به محلی برای اشغالگری تركیه تبدیل گشته است افزود: به هر نقطه از لیبی كه با تركیه در ارتباط باشد، حمله می نماییم. المسماری با اشاره به اینكه ارتش شرق لیبی هرگونه پرواز هوایی تجاری از لیبی به تركیه را ممنوع خواهد كرد، اظهار داشت: ما با هر هواپیمای تركیه ای كه بخواهد در طرابلس فرود بیاید، بعنوان هواپیمای متخاصم برخورد خواهیم كرد. آنكارا پوشش هوایی برای پهپادها ایجاد كرد تا شبه نظامیان (دولت وفاق ملی لیبی) بتوانند وارد شهر غریان شوند.
ارتش ملی لیبی، تركیه و قطر را متهم می كند كه از دولت وفاق ملی حمایت می كنند؛ درحالی كه دولت فایز السراج رئیس شورای ریاست جمهوری كه از حمایت بین المللی برخوردار است، عربستان، امارات و مصر را حامی دولت حفتر معرفی می كند. شاید بتوان اظهار داشت كه این سخنان المسماری یكی از شدیدترین تهدیدات نظامی است كه تابحال ارتش ملی لیبی ضد تركیه اعلام نموده است. افترا زنی به قطر و تركیه در پشتیبانی از دولت وفاق ملی درحالی مطرح می شود كه منابع خبری وابسته به این دولت، روز جمعه به نقل از فعالان لیبیایی در شهر غریان در نزدیكی طرابلس گزارش دادند كه در این شهر مهمات و ادوات نظامی اماراتی كشف و ضبط شده است. بر طبق این گزارش، موشك هدایت شونده ضدتانك “جاولین” (Javelin) ساخت آمریكا كه واشنگتن به ابوظبی فروخته است، همچون سلاح هایی است كه نیروهای دولت وفاق ملی در شهر غریان به غنیمت گرفتند. خلیفه حفتر در فروردین ماه گذشته با چراغ سبز عربستان و آمریكا كه حالا دیگر تلاش دارد خویش را از این میدان دور نگه دارد دستور لشكر كشی به طرابلس برای تصرف پایتخت لیبی و كنار زدن نیروهای دولت وفاق ملی این كشور را صادر كرد؛ اقدامی كه پس از به دست آمدن توافقات سیاسی میان دو طرف متخاصم در لیبی بهت و حیرت مجامع بین المللی را به دنبال داشت. عربستان و امارات كه بارها حمایت خویش را از دولت حفتر اعلام نموده اند تنها به اعطای حمایت سیاسی از ارتش ملی لیبی كه سودای ریاست بر كل كشور و ایجاد یك دیكتاتوری نظامی مشابه مصر را در سر می پروراند بسنده نكرده و مبادرت به حمایت نظامی از نیروهای حفتر از راه ارسال تجهیزات نظامی به این كشور كرده اند. در این بین نقش حمایت نظامی و تسلیحاتی امارات از حفتر پررنگ تر است. كشور لیبی همواره بعنوان یكی از مهمترین منابع نفتی جهان شناخته می شود به طوریكه گفته می شود میزان ذخایر نفتی این كشور میلیاردها بشكه تخمین زده شده است. از زمان آغاز بحران در لیبی میزان صادرات نفت این كشور به صورت قابل ملاحظه ای كاهش یافته و حتی به یك سوم رسیده است.
تركیه همواره به لیبی بعنوان یك كشور هدف از لحاظ اقتصادی نگاه می كند چون كه لیبی یكی از مهمترین كشورهای مصرف كننده كالاهای ترك است. آنكارا از راه دروازه تركیه می تواند وارد جهان عرب شده و نفوذ خویش را در این كشورها افزایش دهد. كارشناسان اعلام نموده اند كه در سال ۲۰۱۴ میزان صادرات تركیه به لیبی بیشتر از ۲ میلیارد دلار بوده است. البته از سیل گردشگران لیبیایی كه هر ساله به سمت تركیه روانه می شوند هم نباید چشم پوشی كرد. كارگران ترك بسیار زیادی در لیبی مشغول به كار هستند و از همین رو ارتش ملی لیبی با دست گذاشتن بر روی حضور اتباع ترك در لیبی توانسته از آن بعنوان اهرم فشاری ضد آنكار ا استفاده نماید. قطر هم بارها مخالفت خویش را با اقدامات خلیفه حفتر اعلام نموده و اخیراً مقامات قطری از طرح خطرناك و خبیثانه عربستان و امارات در كشورهای آفریقایی پرده برداشته اند. وزیر خارجه قطر اعلام نموده كه امارات و عربستان برای روی كار آوردن رژیم های مورد نظر خود بخصوص در قاره آفریقا كه نیازمند پول و حمایت این دو كشور هستند، تلاش می كنند. منافع سیاسی عربستان و امارات هم در لیبی بر كسی پوشیده نیست. عربستان می خواهد از راه سر كار آوردن یك حكومت دست نشانده ماننده حكومت عبدالفتاح السیسی در مصر تحولات لیبی و كشورهای آفریقایی را به نفع خود رقم بزند تا لیبی از گردونه كشورهای هم پیمان و سرسپرده ریاض خارج نشود. بر سر كار آمدن یك دولت انقلابی و غیر نظامی می تواند تبعات خطرناكی برای عربستان چه در عرصه مطالبات مردمی در این كشور و چه در زمینه تضعیف سیاست خارجی ریاض به دنبال داشته باشد. عربستان با اتخاذ سیاستهای یك بام و دو هوا در قبال لیبی از یك سو مدعی است كه دولت فایز السراج را به رسمیت می شناسد چون كه در عرصه جهانی این دولت مورد تأیید كشورهای مختلف است و از جانب دیگر اعلام می دارد كه با ژنرال خلیفه حفتر در تماس است و از وی حمایت می كند. اگر مداخله عربستان در لیبی و تحریك حفتر و حس قدرت طلبی وی نبود طرف های متخاصم در این كشور در آستانه حل بحران موجود در لیبی بوده و پس از توافقات پاریس می توانستند با تقسیم قدرت میان خود به یك توازن حكومتی و سیاسی دست یابند. در هر صورت باید دید در آینده تحولات میدانی در لیبی به نفع چه طرفی پیش می رود و پیروز این جنگ نیابتی كه قربانیان آن تنها غیر نظامیان در لیبی و آواره شدن هزاران نفر در این كشور است چه كسی خواهد بود.