به گزارش بهمن پروفسور شیرین هانتر اعتقاد دارد در معامله قرن مبحث ایجاد دولت مستقل فلسطینی اصلاً مطرح نیست و عملیاتی شدن آن زیر سوال است.
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -جواد حیران نیا: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از «معامله قرن» رونمایی کردند.
طرحی که ترامپ اعتقاد دارد بهترین، عملیاتی ترین و عینی ترین طرح برای صلح فلسطین و اسرائیل است؛ چون که طرح های قبلی خیالی بوده اند. او مدعی بود که این طرح منافع اسرائیل و فلسطین را همزمان تأمین خواهد نمود.
اما عدم مشارکت «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در مراسم رونمایی از طرح و موضع گیری های وی در مورد عدم پذیرش معامله قرن از یک سو و رضایت تمام و کمال نتانیاهو از طرح ترامپ و کف زدن های مرتب و شادمانی زائد الوصف او از جانب دیگر نشان از عدم رعایت عدالتی است که ترامپ مدعی رعایت آن در این طرح بود.
خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «شیرین هانتر» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا و عضو شورای روابط خارجی این کشور به بررسی ابعاد مختلف این طرح پرداخته که در ادامه می آید.
*ترامپ و نتانیاهو در حالی معامله قرن را رونمایی کردند که ترامپ در حال استیضاح در سنا است و نتانیاهو هم بعنوان نخستین نخست وزیر اسرائیل ۳ کیفرخواست در مورد اتهامات ضد وی دریافت کرده است. با عنایت به این مورد زمانبندی این رونمایی ارتباطی با این مسائل داشت؟
اعلام طرح به اصطلاح قرن در این مقطع بیشتر برای کمک به نتانیاهو بود تا ترامپ. اما این طور به نظر می آید که تاثیر چندانی نداشته است چونکه که او از اتهامات تبرئه نشد و باید به احتمال قوی محاکمه و چه بسا مانند «ایهود اولمرت» محکوم هم بشود و به زندان برود.
*معامله قرن بدون مشورت طرف فلسطینی طراحی شده است و مورد پذیرش طرف فلسطینی حتی تشکیلات خودگردان هم قرار نگرفت و از جانب آن رد شد. با عنایت به این مورد این طرح تا چه اندازه می تواند عملیاتی شود؟
این طرح به لحاظ مختلف عملی نخواهد شد. دلیل اول مخالفت فلسطین است. حتی «محمود عباس» هم با این طرح مخالفت کرده است. چه بسا این طرح سبب ایجاد یگانگی بین گروههای فلسطینی شود.
از طرف دیگر اراضی متعلق به فلسطین به هم پیوسته نیستند و در میان آنها شهرک های اسرائیلی قرار دارد. این وضع چه بسا سبب تشدید مناقشات بین اسرائیلی ها و فلسطینی ها شود.
در عمل فلسطینی ها هیچ گونه حاکمیتی روی اراضی متعلق به آنها ندارند. در واقع دولت به اصطلاح فلسطینی که این طرح به وجود می آورد نوعی «بانتوستان»* Bantustan نظیر آنچه در آفریقای جنوبی در عصر آپارتاید بود، است. حتی خیلی از اسرائیلی های معتدل به قابلیت اجرایی بودن این طرح اعتقادی ندارند.
*با توجه به موضع گیری های قبلی کشورهای عربی همچون عربستان، امارات، بحرین، عمان و مصر در مورد معامله قرن به نظر می آید ترامپ از آنها بعنوان فشاری ضد «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان برای پذیرش معامله قرن بهره خواهد برد. از جانب دیگر ترامپ کمک ۵۰ میلیارد دلاری به کشور فلسطینی را هم مشروط به عملکرد رهبران آنها کرده است. به نظر شما مواضع کشورهای عربی درباره این طرح چه خواهد بود؟
بعضی کشورهای عربی نظیر الجزایر و تونس مخالفت لفظی خواهند داشت. اما بقیه کشورهای عربی مانند عربستان سعودی، کشورهای خلیج فارس، مصر و اردن یا حمایت یا سکوت خواهند کرد.
این کشورها عدم حمایت خود از حقوق فلسطینی ها را این طور توجیه خواهند کرد که خطرات بدتری همچون چالش ایران و حتی ترکیه امروزه متوجه منافع اعراب است.
*ترامپ در رونمایی از معامله قرن اعلام نمود طرح او مبتنی بر تشکیل دو کشور فلسطین و اسرائیل است. به صورت مشخص اعلام نمود قدس پایتخت یکپارچه و تقسیم ناپذیر اسرائیل خواهد بود. اما بلافاصله گفت پایتخت فلسطین هم قدس شرقی است و سفارتخانه در آن تأسیس می کند. این ابهام را چگونه می شود توضیح داد؟
آنچه ترامپ قدس شرقی می نامد در واقع یک محل کوچک در قدس شرقی است. به صورت کلی این طرح می خواهد مسأله فلسطین را بدون در نظر گرفتن حقوق فلسطینی ها به سامان برساند.
اما بیشتر احتمال دارد که این طرح به جدال های جدیدی بین فلسطینی ها و اسرائیلی ها منجر شود چونکه که بین این دو جمعیت هیچ مرز روشن و ثابت وجود ندارد.
این طرح در واقع کرانه باختری را به اسرائیل می دهد بدون آنکه اسرائیل با ادغام آن در قبال جامعه بین المللی هزینه بدهد.
*به نظر می رسد در معامله قرن نقش اردن کم رنگ شده و این کشور در تحولات آتی فلسطین نقشی نخواهد داشت ضمن اینکه بخشی از دره رود اردن هم در حاکمیت اسرائیل قرار خواهد گرفت و نقش نظارتی اردن بر اماکن مقدس قدس احتمالاً آخر خواهد یافت. چرا اردن از معادلات فلسطین از جانب امریکا حذف شده است؟
نقش اردن در مسأله فلسطین پس از جنگ ۱۹۶۷ که منجر به از دست دادن کرانه باختری شد کم رنگ گردید. قرارداد صلح مصر و اسرائیل هم اهمیت اردن را کاهش داد. از همه مهمتر اردن چنان به غرب و کشورهای خلیج فارس وابسته است که نمی تواند نقش مستقل ایفا کند. نگرانی اصلی اردن حفظ موجودیت خود خواهد بود.
*معامله قرن به معنای آخر راهکار دو دولتی سازمان ملل و طرح صلح عربستان معروف به طرح ملک عبدالله است و در عمل پایتختی قدس شرقی و مرزهای ۱۹۶۷ را نادیده می گیرد. چرا کشورهای عربی به چنین طرحی رضایت دادند؟
با این طرح مبحث برقراری دولت مستقل فلسطین دیگر مطرح نیست. این طور به نظر می رسد که اسرائیل دیگر به هیچ وجه حاضر به قبول یک دوست مستقل و دارای حاکمیت فلسطین نیست.
این هم چیز تازه ای نیست. یکی از علل کشته شدن «اسحاق رابین» به خاطر موافقت او با موافقتنامه اسلو بود. پس از وی در واقع حکومت های بعدی اصول آنرا زیر پا گذاشتند.
………..
* «بانتوستان» منطقه ای بود که طبق سیاست آپارتاید برای ساکنان سیاه پوست آفریقای جنوبی و آفریقای جنوب غربی در نظر گرفته شده بود.
